Blog

 Prowadzenie firmy wiąże się z operowaniem pieniędzmi – zarówno jako płatnik należności, jak i osoba, której ta płatność przysługuje. Niestety płynny i nie zawsze stabilny rynek czasami nie sprzyja regulowaniu w terminie należnych opłat za usługi czy produkty.

włoka w płatności zawsze niesie straty jednej ze stron. Dlatego – zgodnie z prawem – każdy dłużnik ma obowiązek powiększyć kwotę świadczenia o ustawowe odsetki. Czym one są i jak można je obliczyć?

Czym są odsetki ustawowe?

Oczywiste jest, że każdy dłużnik, który chociaż jeden dzień spóźnia się z opłaceniem rachunku za dowolną usługę czy produkt, jest zobowiązany ponieść finansowe konsekwencje. Takie rozwiązanie zabezpiecza interesy drugiej strony, która należną kwotę mogłaby zainwestować, albo po prostu wpłacić na konto i zyskać niewielkie oprocentowanie.

Konsekwencjami niepłacenia w terminie rachunku są również odsetki, czyli ściśle określony procent od należnej sumy, naliczony za czas opóźnienia.

Kodeks cywilny mówi, że – jeśli nie postanowiono inaczej – odsetki ustawowe są równe stopie referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i punktów procentowych.

Jakie są rodzaje odsetek ustawowych?

W zależności od rodzaju zobowiązania finansowego i zawartej umowy, sposób obliczania należnej kary może przyjmować jedną z dwóch form:

• pierwsza to porozumienie stron umowy co do wysokości kary naliczanej za każdy dzień zwłoki i sposobu jej spłaty. Są to odsetki umowne. Aby można je było wyegzekwować, musi być dokonany odpowiedni zapis w umowie. Gdy strony tego nie ustaliły, dłużnik nie ponosi żadnego zobowiązania,
• druga to, określone art. 359 Kodeksu cywilnego, odsetki od sumy pieniężnej niewypłaconej w terminie przy założeniu, że wynika ona z czynności prawnej, jest decyzją sądu lub innego organu. Są to odsetki ustawowe.

Na tym podział się nie kończy. Odsetki ustawowe mogą się od siebie różnić w zależności od tego, czego dotyczą. Głównym czynnikiem różnicującym jest pochodzenie środków, których dotyczy zwłoka.

• Jeśli są to pieniądze należące do innej firmy, placówki, instytucji, z których dłużnik skorzystał (np. pożyczka bankowa czy leasing), musi zapłacić odsetki kapitałowe.
• W przypadku, gdy dłużnik nie zapłacił rachunku za media czy dzierżawę budynku, obciążają go odsetki za opóźnienie.
• Jeśli wypłacona kwota jest świadczeniem za wykonaną usługę lub produkt, wówczas płaci odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych.

Kiedy naliczane są odsetki ustawowe?

Odsetki są płacone zawsze wtedy, kiedy jeden przedsiębiorca lub klient ma zobowiązanie finansowe wobec drugiego i nie wywiązuje się z niego w terminie.

Takim zobowiązaniem może być rata pożyczki bankowej, opłata za energię czy dzierżawę budynku, należność za zakup surowca, pomalowanie hali czy wycenę nieruchomości. Ze względu na różnorodność tych zobowiązań, przepisy Kodeksu cywilnego różnicują odsetki ustawowe i związane z tym zasady ich obliczania oraz płatności

Naliczanie odsetek ustawowych jest uregulowane prawnie, dlatego nie ma żadnego obowiązku informowania drugiej strony o tym, że zostaną naliczone w przypadku nieuregulowania zobowiązania.

Wierzyciel nie musi też informować dłużnika, że zaczął takie odsetki naliczać. Przyjmuje się to za fakt już w pierwszym dniu po upływie terminu płatności zobowiązania. Właśnie od tego dnia wierzyciel może zacząć naliczać odsetki w ustawowej wysokości. Naliczanie trwa do momentu spłacenia zobowiązania, a odsetki za każdy kolejny dzień są sumowane.

Jak obliczyć wysokość odsetek ustawowych?

Obliczanie odsetek ustawowych przebiega podobnie w przypadku każdego ich rodzaju. Podstawę zawsze stanowi wysokość stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego. Natomiast poszczególne wzory różnią się między sobą punktami procentowymi:

• dla odsetek kapitałowych jest to stopa referencyjna NBP + 3,5%,
• dla odsetek za opóźnienie jest to stopa referencyjna NBP + 5,5%,
• dla odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych jest to stopa referencyjna NBP + 8%.

Aby obliczyć, ile wynoszą odsetki ustawowe w 2022 roku, należy skorzystać z konkretnego wzoru:

• kwota kapitału x liczba dni w okresie kredytowania x stawka odsetek ustawowych) /365 dni – dla odsetek kapitałowych,
• kwota zaległości x liczba dni zwłoki x wysokość stawki odsetek ustawowych) /365 dni – dla odsetek za opóźnienie.

Stopa referencyjna Narodowego Banku Polskiego jest zmienna, dlatego przed obliczeniem należnych odsetek trzeba ją sprawdzić. 7 września 2022 roku była równa 6,75%.

W przepisach określone są też maksymalne odsetki, które w stosunku rocznym nie mogą przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych.

Zgodnie ze wskaźnikiem Gofin, od 8.09.2022 roku stawka procentowa roczna wynosi dla odsetek kapitałowych 20,5%, a dla odsetek za opóźnienie – 24,5%.

źródło: goldentax.com.pl