Blog

26 kwietnia 2023 roku wprowadzone zostało nowe zwolnienie, które przysługuje każdemu pracownikowi zatrudnionemu na umowie o pracę. Jest to zwolnienie z powodu działania tzw. siły wyższej. Ze zwolnienia można skorzystać w przypadkach nagłych i niespodziewanych, których pracownik nie był w stanie przewidzieć a w wyniku których nie mógł stawić się w pracy lub przepracować całego dnia. Do takich sytuacji kwalifikują się takie zdarzenia jak np. załatwienie pilnych spraw rodzinnych, choroba czy wypadek. Jak prawidłowo obliczyć wymiar zwolnienia z powodu działania siły wyższej? Jak zmieniło się stanowisko ZUS w tej sprawie?

Wymiar zwolnienia z powodu działania siły wyższej,  to w przypadku pełnoetatowych pracowników 2 dni lub 16 godzin w danym roku kalendarzowym. Osoby, zatrudnione w niepełnym wymiarze czasu pracy, mają prawo do zwolnienia ustalonego proporcjonalnie do etatu. Kodeks pracy wskazuje, że za okres tego rodzaju zwolnienia pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości 50%. Do wyliczenia wynagrodzenia bierze się składniki stałe jak i zmienne z danego miesiąca.

Jak uwzględnić wynagrodzenie w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych?

W  2023 roku ze stanowisk Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynikało, że w przypadku pracownika, który korzystał ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w wymiarze 2 dni lub 16 godzin podstawę wymiaru świadczeń chorobowych stanowiło wynagrodzenie wypłacone w kwocie faktycznej.

Przykład:

Pracownik zatrudniony na 1/1 etatu w podstawowym systemie czasu pracy otrzymuje stałe miesięczne wynagrodzenie wynikające z umowy o pracę w kwocie 8000 zł brutto. Poza stałym miesięcznym wynagrodzeniem pracownik w lipcu 2023 roku otrzymał dodatek za pracę w porze nocnej w wysokości 90 zł oraz premię regulaminową w wysokości 200 zł. W lipcu 2023 roku pracownik korzystał z 2 dni (16 godzin) zwolnienia z powodu działania siły wyższej. Natomiast w sierpniu 2023 roku  pracownik stał się niezdolny do pracy przez 5 dni z powodu choroby. Jednym z miesięcy, przyjmowanym do podstawy chorobowej jest wynagrodzenie za lipiec 2023.

Wynagrodzenie za lipiec 2023:

Stałe składniki:

8000 zł: 168 (wymiar czasu pracy) = 47,62 zł

47,62 zł x 16 h (siła wyższa) = 761,92 zł

761,92 zł x 50% = 380,96 zł

8000 zł – 380,96 zł =7619,04 zł

Zmienne składniki:

(90 zł + 200 zł): (168 h – 16h) = 1,91 zł

1,91 zł x 16 h = 30,56 zł

30,56 zł x 50% = 15,28 zł

Wynagrodzenie brutto łączne za lipiec 2023: 7619,04 + 90 zł + 200 zł +15,28 zł = 7924,32 zł

Wyliczając podstawę wymiaru świadczeń chorobowych za lipiec 2023 r., należy uwzględnić wszystkie składniki wynagrodzenia,  w kwocie faktycznie wypłaconej bez uzupełniania.

Podstawa wymiaru świadczeń chorobowych za lipiec 2023: 7924,32 – (7924,32 zł x13,71%) = 6837,90 zł

Urlop z powodu siły wyższej — wątpliwości

Czy powyższe wyliczenie jest prawidłowe? Przyjrzyjmy się komentarzowi do ustawy zasiłkowej:

289. Jeżeli w okresie, za który wynagrodzenie uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, pracownik nie osiągnął pełnego wynagrodzenia wskutek nieprzepracowania części miesiąca z przyczyn usprawiedliwionych, przy obliczaniu podstawy wymiaru:

1) wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go w danym miesiącu czasu pracy,

2) przyjmuje się, po uzupełnieniu, wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go w tym miesiącu czasu pracy.

Na równi z dniami, w których pracownik świadczył pracę, traktuje się dni urlopu wypoczynkowego i inne dni nieobecności w pracy, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. W przypadku, gdy wynagrodzenie pracownika składa się ze składników stałych i zmiennych, zmniejszanych proporcjonalnie do okresu nieobecności w pracy, a w miesiącu, który wymaga uzupełnienia, pracownik otrzymał także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy, wówczas całość wynagrodzenia, w tym także składniki stałe, należy przy uzupełnianiu potraktować jako składniki zmienne.

 Pojawiła się zatem wątpliwość czy absencja związana z „siłą wyższą” to zachowanie prawa do wynagrodzenia czy niezachowanie prawa do połowy wynagrodzenia.

Zmiana stanowiska ZUS w sprawie urlopu z powodu siły wyższej.

Aktualnie ZUS zmienił swoje stanowisko dotyczące ustalania podstawy w przypadku nieobecności związanej z siłą wyższą.

„Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku pracownikowi, który korzystał ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej, w pilnych sprawach rodzinnych, na podstawie art. 148¹ § 1 k.p. należy przyjąć stałe miesięczne wynagrodzenie pracownika wynikające z umowy. Jeżeli:

– zamiast stałego wynagrodzenia wynikającego z umowy o pracę,

– poza stałym wynagrodzeniem wynikającym z umowy o pracę pracownikowi przysługują zmienne składniki wynagrodzenia, należy je przyjąć po uzupełnieniu.

Oznacza to, że wynagrodzenie miesięczne zmienne, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował cały miesiąc, ustala się poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni, w których zostało ono osiągnięte i pomnożenie przez liczbę dni, które pracownik był obowiązany przepracować w danym miesiącu – jeżeli przepracował choćby jeden dzień”.

Powyższe stanowisko uzyskano przez Centrum Kontaktu Klientów ZUS.

Przykład:

Pracownik zatrudniony na 1/1 etatu w podstawowym systemie czasu pracy otrzymuje stałe miesięczne wynagrodzenie wynikające z umowy o pracę w kwocie 8000 zł brutto. Poza stałym miesięcznym wynagrodzeniem pracownik w lipcu 2023 roku otrzymał dodatek za pracę w porze nocnej w wysokości 90 zł oraz premię regulaminową w wysokości 200 zł. W lipcu 2023 roku pracownik korzystał z 2 dni (16 godzin) zwolnienia z powodu działania siły wyższej. Natomiast w sierpniu 2023 roku  pracownik stał się niezdolny do pracy przez 5 dni z powodu choroby. Jednym z miesięcy, przyjmowanym do podstawy chorobowej jest wynagrodzenie za lipiec 2023.

Wynagrodzenie za lipiec 2023:

Stałe składniki:

8000 zł :168 (wymiar czasu pracy) = 47,62 zł

47,62 zł x 16 h (siła wyższa) = 761,92 zł

761,92 zł x 50% = 380,96 zł

8000 zł – 380,96 zł = 7619,04 zł

Zmienne składniki:

(90 zł + 200 zł) : (168 h – 16h) = 1,91 zł

1,91 zł x 16 h = 30,56 zł

30,56 zł x 50% = 15,28 zł

Wynagrodzenie  brutto łączne za lipiec 2023: 7619,04 + 90 zł + 200 zł +15,28 zł = 7924,32 zł

Wyliczając podstawę wymiaru świadczeń chorobowych za lipiec 2023 r., należy uwzględnić stałe składniki wynagrodzenia, uzupełnione do wysokości wynikającej z umowy o pracę – 8000 zł  brutto, a także składniki zmienne wynagrodzenia, które wypłacone zostały w kwocie faktycznej, z włączeniem zmiennych rozliczonych z powodu działania siły wyższej – 15,28 zł.

Podstawa wymiaru świadczeń chorobowych za lipiec 2023: 8 000 zł + 90 zł + 200 zł +15,28 = 8305,28 zł

8305,28 zł – (8305,28zł x13,71%) = 7166,63 zł

źródło: mddp-outsourcing.pl