Już od ponad roku spółki komandytowe podlegają pod opodatkowanie CIT, takiej zmiany musiały one dokonać do 1.01. lub 1.05.2021 r. Co prawda wprowadzenie dla tej formy działalności tzw. podwójnego opodatkowania wyraźnie zmniejszyło jej atrakcyjność w oczach opinii publicznej, to jednak korzyści płynące z wyboru spółki komandytowej nigdy nie ograniczały się tylko do kwestii optymalizacji podatkowej.

Czym jest spółka komandytowa i jak działa?

Regulacje, którym podlega spółka komandytowa opisane zostały w dziale III Ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (KSH), natomiast w sprawach w nim nieuregulowanych zastosowanie mają przepisy działu I KSH dot. spółki jawnej.

Definicję spółki komandytowej znajdziemy w art. 102 KSH, zgodnie z którym jest to spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą. W powyższej spółce wobec wierzycieli za zobowiązania spółki, co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona. Zapis ten narzuca minimalny skład osobowy wspólników – dwa podmioty o odmiennych prawach i obowiązkach, natomiast nie dyktuje, ani maksymalnej liczby wspólników, ani proporcji pomiędzy komplementariuszami, a komandytariuszami. Warto zauważyć, że spółka komandytowa nie posiada osobowości prawnej, opiera się w ramach swojego funkcjonowania na związkach osobowych zachodzących pomiędzy wspólnikami. Może natomiast we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana (art. 8 KSH).

W art. 104 KSH uregulowano elementy, z których powinna składać się nazwa spółki komandytowej:

• firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa”,
• dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.k.”,
• jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowa”. Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną,
• nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska lub firmy (nazwy) komandytariusza w firmie spółki, komandytariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.

Z perspektywy odpowiedzialności komandytariusza ostatni z warunków jest bardzo ważny, niezastosowanie się do niego może prowadzić do daleko idących konsekwencji.

Gdy firma funkcjonuje pod nazwą „X Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp. k.” lub „Y Spółka akcyjna Sp. k.”, oznacza to, że odpowiednio firmy X Sp. z o.o. i Y S.A. są komplementariuszami danych spółek komandytowych. Szczególnie przypadek firmy Y może zostać mylnie zidentyfikowany ze spółką komandytowo-akcyjną, która jest całkowicie odrębną formą prowadzenia działalności, uregulowaną w dziale IV KSH. Jej nazwa powinna zawierać wyrażenie „spółka komandytowo-akcyjna” lub skrót „S.K.A.”.

W zakresie reprezentacji spółce komandytowej jest znacznie bliżej do spółki jawnej, niż spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Nie występuje w niej zarząd, zgodnie z art. 117-118 KSH spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Komandytariusze mogą reprezentować spółkę jedynie na podstawie pełnomocnictwa, przy czym jeżeli komandytariusz dokona w imieniu spółki czynności prawnej, nie ujawniając swojego pełnomocnictwa, odpowiada za skutki tej czynności wobec osób trzecich bez ograniczenia. Dotyczy to także reprezentowania spółki przez komandytariusza, który nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres.

Ze względu na jej złożony charakter, spółkę komandytową określa się mianem hybrydy spółki jawnej i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, przy czym stopień podobieństwa jest zależny od roli w jakiej występuje dany wspólnik.

Skład spółki komandytowej

Komandytariusz jest wspólnikiem pasywnym, o odpowiedzialności ograniczonej sumą komandytową określoną w umowie spółki. Ustalona suma komandytowa nie jest jednak równoznaczna z zobowiązaniem do wniesienia wkładu. Wkład komandytariusza może mieć postać pieniężną lub świadczenia niepieniężnego, przy czym wartość takiego aportu oraz osoba wnoszącego je do spółki wspólnika muszą zostać określone w umowie spółki. Ustawa przewiduje również możliwość wniesienia przez komandytariusza zobowiązania do wykonania pracy lub świadczenia usług na rzecz spółki oraz wynagrodzenia za usługi świadczone przy powstaniu spółki, przy czym tylko, jeśli wartość innych jego wkładów do spółki nie jest niższa niż suma komandytowa.

Interesującym aspektem w kontekście powiązania wkładu i sumy komandytowej jest ich wpływ na odpowiedzialność komandytariusza, jak już wspomniano, nie są to tożsame określenia. Poza szczególnymi przypadkami odpowiedzialność komandytariusza ograniczona jest do wysokości sumy komandytowej określonej w umowie spółki. Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki, przy czym w przypadku uszczuplenia majątku spółki przez stratę, uważa się za zwrot wkładu w stosunku do wierzycieli każdą wypłatę dokonaną przez spółkę na rzecz komandytariusza przed uzupełnieniem wkładu do pierwotnej wartości określonej w umowie spółki (art. 107, 108, 112 KSH).

Komplementariusz jest wspólnikiem aktywnie zaangażowanym w prowadzenie spółki, ponosi subsydiarnie nieograniczoną odpowiedzialność za jej zobowiązania. Oznacza to, że gdy egzekucja majątku spółki jest nieskuteczna, wierzyciele mogą dochodzić swoich roszczeń od komplementariusza, bez ograniczeń (art. 31 KSH). Zgodnie z art. 3. KSH komplementariusz nie jest zwolniony z wniesienia wkładu, jednak w przeciwieństwie do komandytariusza, nie nałożono na niego ograniczeń co do formy – wkład komplementariusza może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółki (art. 48 KSH).

Podmioty stojące przed wyborem formy prowadzenia działalności powinny zwrócić uwagę na kilka aspektów. Odpowiedzialność oraz prawo do reprezentowania spółki jawnej są takie same dla wszystkich wspólników, analogiczne jak w przypadku komplementariusza sp. komandytowej (art. 29, 31 KSH). Z kolei rola komandytariusza zbliżona jest do pozycji wspólnika sp. z o.o., który nie odpowiada za zobowiązania spółki, z kolei możliwość reprezentacji warunkowana jest przez powołanie do zarządu lub nadanie pełnomocnictwa (art. 151, 201, 205 KSH). Jedną z zalet spółki z o.o., niewystępująca przy pozostałych rodzajach, jest możliwość utworzenia jej w formie jednoosobowej, co daje wspólnikowi ochronę przysługującą komandytariuszowi bez konieczności angażowania innej osoby. Z drugiej strony, kapitał zakładowy spółki z o.o. powinien wynosić co najmniej 5 000 zł, co może być czynnikiem blokującym niektóre podmioty i skłaniającym je do wyboru spółki komandytowej (art. 154, 156 KSH).

Przed objęciem spółek komandytowych podatkiem CIT, obciążenia publicznoprawne dla wspólników spółek komandytowych i jawnych były bardzo zbliżone i atrakcyjniejsze niż dla spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, ze względu na transparentność podatkową.  

Opodatkowanie na poziomie spółki

Od 1.01.2021 lub 01.05.2021 spółki komandytowe podlegają pod regulacje Ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 1 ust. 3 pkt 1 Ustawy o CIT).

Zgodnie z art. 7 ust. 1 UoCIT przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód stanowiący sumę dochodu osiągniętego z zysków kapitałowych oraz dochodu osiągniętego z innych źródeł przychodów. Jeśli chodzi o spółki komandytowe stawka podatku CIT wynosi 19% podstawy opodatkowania lub 9%, podstawy opodatkowania od przychodów (dochodów) innych niż z zysków kapitałowych- w przypadku podatników, u których przychody netto, również z zysków kapitałowych osiągnięte wbieżącym roku podatkowym nie przekroczyły wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 2 mln euro przeliczonej według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł.

Należy pamiętać, że możliwość skorzystania z preferencyjnej 9% stawki CIT mają jedynie nowi podatnicy w pierwszym roku rozpoczęcia działalności oraz podatnicy posiadający status małego podatnika, tj. których przychody brutto, również z zysków kapitałowych w roku poprzednim nie przekroczyły limitu 2 mln euro (art. 19 pkt. 1, 1d, 1e; art. 4a pkt 10 UoCIT).

Możliwość skorzystania z Estońskiego CITu

Od 01.01.2022 r. spółki komandytowe znajdują się w katalogu podmiotów mogących skorzystać z Estońskiego CITu 2.0.

Po nowelizacji przepisów, udział w zyskach spółki, jest traktowany jak udział w zyskach osób prawnych. Powoduje to zrównanie osiąganych ze spółki komandytowej zysków z dywidendą wypłacaną przez spółki kapitałowe. Zatem mają do nich zastosowanie zasady opodatkowania przewidziane dla dywidend, zarówno dla podmiotów podlegających pod CIT, jak i PIT będzie to zryczałtowany podatek o stawce 19% (art. 22 ust. 1, art. 7b ust. 1 pkt 1 UoCIT; art. 41 ust. 4, art. 30a ust. 1 pkt 4 UoPIT). Ustawodawca przewidział natomiast szereg okoliczności zmniejszających efektywną stawkę tych podatków.

Jeżeli komplementariuszem jest spółka opodatkowana na zasadach UoCIT, zastosowanie znajdą przepisy art. 22 ust. 1a-1e. Zgodnie z nimi zryczałtowany podatek od przychodów uzyskiwanych przez komplementariusza z tytułu udziału w zyskach spółki komandytowej, pomniejsza się o kwotę przypadającego na niego podatku należnego na poziomie spółki (iloczyn procentowego udziału komplementariusza w zysku tej spółki i podatku należnego od dochodu tej spółki, obliczonego zgodnie z art. 19, za rok podatkowy, z którego przychód z tytułu udziału w zysku został uzyskany). Kwota pomniejszenia nie może przekroczyć kwoty podatku obliczonego od przychodów z dywidend oraz innych przychodów (dochodów) z tyt. udziału z zyskach osób prawnych mających siedzibę lub zarząd na terytorium RP.

W przypadku komandytariuszy możliwe jest zastosowanie zwolnienia w wysokości 50% uzyskanych przez nich przychodów z tyt. udziału w zyskach spółki komandytowej, nie więcej jednak niż 60 tys. zł takich przychodów rocznie, przy czym ograniczenie dotyczy przychodów z każdej spółki, w której podatnik jest komandytariuszem.

Zwolnienia nie będzie można zastosować, jeśli istniejące w obrębie spółki powiązania lub sposób zarządzania wskazywałyby na „optymalizacyjny cel” założenia takiej spółki przez wspólników. Oznacza to, iż nie skorzysta z niego komandytariusz, który:

• posiada bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 5% udziałów (akcji) w spółce posiadającej osobowość prawną lub spółce kapitałowej w organizacji będących komplementariuszem w tej spółce komandytowej, lub
• jest członkiem zarządu:
  • spółki posiadającej osobowość prawną lub spółki kapitałowej w organizacji będących komplementariuszem w tej spółce komandytowej, lub
  • spółki posiadającej bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 5% udziałów (akcji) w spółce posiadającej osobowość prawną lub spółce kapitałowej w organizacji będących komplementariuszem w tej spółce komandytowej, lub
• jest podmiotem powiązanym w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 4 UoCIT / art. 23m UoPIT z członkiem zarządu lub wspólnikiem spółki posiadającej bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 5% udziałów (akcji) w spółce posiadającej osobowość prawną lub spółce kapitałowej w organizacji będących komplementariuszem w tej spółce komandytowej (art. 21 ust 1 pkt 51a, ust. 40 UoPIT; art. 22 ust. 4e-f UoCIT).

Biorąc pod uwagę powyższe- wybór spółki komandytowej ma potencjał okazać się korzystniejszy podatkowo, niż wybór spółki akcyjnej, która opodatkowana jest analogicznie na poziomie spółki, natomiast dla której nie przewidziano ulg dla wspólników.

Jeśli wszyscy wspólnicy są osobami fizycznymi, warte rozważenia byłoby jednak założenie spółki jawnej, która w takim przypadku zgodnie z art. 1 ust. 3 pkt 1a Ustawy o CIT nie podlega pod podatek dochodowy od osób prawnych.

Wspólnicy spółki komandytowej a obowiązki wobec prawa i daniny

W świetle Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych- wspólników spółki komandytowej uznaje się za osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą (art. 8 ust. 6 pkt 4 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Zatem podlegają one (jeśli są osobami fizycznymi) ubezpieczeniu społecznemu oraz zdrowotnemu na takich samych zasadach, jak osoby prowadzące jednoosobowe działalności gospodarcze.

Minimalną podstawą dla składek społecznych jest kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Co ważne, wspólnik spółki komandytowej nie ma możliwości skorzystania z tzw. preferencyjnego ZUS-u, czyli składek obliczanych od 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, ani tzw. małego ZUS-u Plus.

Minimalną podstawą składki na ubezpieczenie zdrowotne jest wartość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w 4. kwartale roku poprzedniego (w 2022 r. składka wynosi 559,89 zł).

Należy pamiętać o szczególnych zasadach występujących przy zbiegu tytułów do ubezpieczenia, czyli jednoczesnym posiadaniu różnych źródeł zarobkowania. Przykładowo, osoba zatrudniona w oparciu o umowę o pracę, może jednocześnie prowadzić jednoosobową działalność gospodarczą oraz być komplementariuszem w spółce komandytowej. W takim w przypadku, w kontekście podlegania ubezpieczeniu społecznemu, może okazać się, że jeden z tytułów jest dominujący i nie ma konieczności odprowadzania składek społecznych z pozostałych aktywności. Natomiast  składkę zdrowotną należy odprowadzać od każdej działalności.

W umowie spółki może zostać uwzględniony zapis o przyznaniu wspólnikowi dodatkowego wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki. Takie wynagrodzenie organy podatkowe uznają za przychody z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o PIT). Przychody z tej kategorii nie znajdują się w katalogu tytułów podlegających pod ubezpieczenie społeczne (art. 6 ust. 1 UoSUS).

Obowiązki sprawozdawcze

Spółki komandytowe zobowiązane są do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z przepisami Ustawy o rachunkowości (art. 2 ust. 1 pkt 1 UoR). Oznacza to, że nałożono na nie takie same obowiązki jak np. na spółki z o.o., przy czym część spółek komandytowych nie jest zobowiązana do przygotowywania sprawozdania z działalności jednostki. Jeśli wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej, oraz w przypadku specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych, funduszy inwestycyjnych zamkniętych oraz alternatywnych spółek inwestycyjnych, kierownik jednostki sporządza, wraz z rocznym sprawozdaniem finansowym, sprawozdanie z działalności jednostki (art. 49 ust. 1 UoR).

Jak wygląda proces zakładania spółki komandytowej

Do powstania spółki komandytowej konieczne jest spełnienie dwóch warunków:

• zawarcie umowy spółki przez co najmniej dwóch wspólników, z których jeden jest komplementariuszem, a drugi – komandytariuszem,
• zarejestrowanie spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym – spółka komandytowa powstaje z chwilą rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym, ale osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisem do rejestru, odpowiadają solidarnie (w ten sam sposób osoba, która przyjmie status komandytariusza, jak i osoba, która zostanie komplementariuszem).

Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego lub elektronicznie, za pośrednictwem wzorca umowy (portal eKRS). Umowa spółki powinna zawierać:

• firmę i siedzibę spółki,
• przedmiot działalności spółki,
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
• oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
• oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli (sumę komandytową) (art. 105 – 106, 109 KSH).

Przepisy KSH nie warunkują momentu powstania spółki komandytowej poprzez wniesienie przez wspólników wkładu, jak ma to miejsce przy sp. z o.o. (art. 163 KSH).

Udział komandytariusza w zyskach i stratach spółki komandytowej (art. 123 KSH):

• Komandytariusz uczestniczy w zysku spółki proporcjonalnie do jego wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej,
• zysk przypadający komandytariuszowi za dany rok obrotowy jest przeznaczany w pierwszej kolejności na uzupełnienie jego wkładu rzeczywiście wniesionego do wartości umówionego wkładu,
• w razie wątpliwości komandytariusz uczestniczy w stracie jedynie do wartości umówionego wkładu.

źródło: mddp-outsourcing.pl