Blog

W natłoku obowiązków łatwo zapomnieć o terminowym złożeniu deklaracji VAT, CIT czy PIT, wysyłce JPK lub zapłacie podatku. W takich sytuacjach z pomocą przychodzi czynny żal do urzędu skarbowego – mechanizm pozwalający uniknąć odpowiedzialności karnej skarbowej.

Co to jest czynny żal i dlaczego warto go złożyć?

Czynny żal to instytucja uregulowana w art. 16 Kodeksu karnego skarbowego (KKS). Pozwala podatnikowi dobrowolnie przyznać się do popełnienia błędu zanim urząd skarbowy o nim się dowie. Dzięki temu można uniknąć mandatu, grzywny lub postępowania karnego skarbowego.

Podstawa prawna czynnego żalu – art. 16 Kodeksu karnego skarbowego

Zgodnie z art. 16 KKS, osoba, która popełniła czyn zabroniony, nie podlega karze, jeżeli zawiadomi o tym organ ścigania i ujawni wszystkie okoliczności sprawy. W praktyce oznacza to, że czynny żal jest skuteczny tylko wtedy, gdy urząd skarbowy nie wszczął jeszcze postępowania wobec podatnika.

Jak czynny żal działa w praktyce?

Złożenie wniosku wymaga trzech rzeczy:

1. Dobrowolności – podatnik sam ujawnia swój błąd.
2. Braku kontroli – urząd nie może już prowadzić czynności sprawdzających.
3. Naprawienia uchybienia – np. zapłaty zaległego podatku lub złożenia deklaracji.

Jeżeli spełnione są te warunki, czynny żal „zeruje” winę i pozwala uniknąć konsekwencji finansowych.

Kiedy należy złożyć czynny żal do urzędu skarbowego?

Najczęstsze przypadki, w których czynny żal jest potrzebny:

• niezłożenie deklaracji VAT, PIT, CIT w terminie,
• spóźnienie w wysyłce pliku JPK_VAT,
• pomyłka w obliczeniu podatku,
• zapłata podatku po terminie – wniosek jest wtedy jedyną drogą do uniknięcia mandatu,
• nieprzekazanie wymaganych informacji (np. ORD-U, IFT-2R).

Im szybciej złożysz pismo, tym większa szansa na skuteczność.

Jak napisać czynny żal do urzędu skarbowego krok po kroku?

Pisząc wniosek, warto pamiętać, że dokument musi być prosty, rzeczowy i szczery. Oto, co powinien zawierać:

1. Dane podatnika (imię, nazwisko, NIP, adres).
2. Dane urzędu skarbowego.
3. Dokładny opis przewinienia (np. „niezłożenie deklaracji VAT-7 za maj 2025 w terminie”).
4. Przyczyny uchybienia (np. choroba, pomyłka, zapomnienie).
5. Informację, że uchybienie zostało już naprawione lub zostanie niezwłocznie naprawione.
6. Własnoręczny podpis lub podpis elektroniczny.

Jak złożyć czynny żal do urzędu skarbowego?

Masz kilka możliwości:

• Tradycyjnie – wysyłając listem poleconym na adres urzędu.
• Osobiście – składając w biurze podawczym urzędu.
• Elektronicznie (czynny żal online) – przez ePUAP lub e-Urząd Skarbowy.

Najwygodniejsza jest opcja online – wystarczy zalogować się profilem zaufanym i wysłać pismo elektronicznie.

Czynny żal online przez e-Urząd Skarbowy – instrukcja krok po kroku

1. Wejdź na e-Urząd Skarbowy.
2. Zaloguj się przez Profil Zaufany lub e-Dowód.
3. Wybierz opcję „Złóż pismo ogólne do urzędu”.
4. W polu „Treść” wpisz czynny żal.
5. Załącz wymagane pliki (np. korektę deklaracji).
6. Wyślij i zachowaj UPO – Urzędowe Poświadczenie Odbioru.

Warunki skutecznego czynnego żalu – kiedy nie działa?

Złożenie wniosku nie zawsze gwarantuje uniknięcie kary. Aby pismo było skuteczne, muszą zostać spełnione trzy podstawowe warunki:

1. Dobrowolność złożenia – podatnik sam z siebie informuje urząd o popełnieniu błędu. Jeśli urząd skarbowy już wszczął kontrolę lub czynności sprawdzające, czynny żal nie będzie skuteczny.
2. Brak wcześniejszego zawiadomienia – jeśli fiskus wcześniej uzyskał informację o naruszeniu, np. z raportu JPK lub doniesienia, nie można skorzystać z tej instytucji.
3. Naprawienie szkody – należy złożyć zaległą deklarację lub zapłacić brakujący podatek.

Innymi słowy, czynny żal działa tylko wtedy, gdy urząd skarbowy jeszcze nie zdążył się nami zainteresować. Dlatego warto działać natychmiast po wykryciu błędu.

Czynny żal a niewiedza – czy można uniknąć kary z powodu braku świadomości?

Częstym pytaniem jest, czy można złożyć czynny żal w sytuacji, gdy do naruszenia przepisów doszło z powodu niewiedzy, np. nieznajomości nowych przepisów podatkowych.
Odpowiedź brzmi: tak, można, ale należy to odpowiednio uzasadnić.

Przykład: przedsiębiorca nie wiedział, że od 2025 roku obowiązuje nowy termin wysyłki pliku JPK_V7. Gdy tylko dowiedział się o błędzie, złożył zaległy plik i czynny żal.

W takiej sytuacji urząd skarbowy zazwyczaj uznaje czynny żal za skuteczny, o ile naruszenie nie wynikało z rażącego zaniedbania.

Najczęstsze błędy przy składaniu czynnego żalu

Wielu podatników traci możliwość uniknięcia kary przez pozornie drobne błędy. Oto najczęstsze z nich:

• złożenie wniosku po wszczęciu kontroli,
• brak informacji o przyczynie uchybienia,
• niezałączenie korekty deklaracji lub brak zapłaty podatku,
• złożenie dokumentu w złym urzędzie,
• wysłanie samej korekty bez pisma

źródło: mddp-outsourcing.pl